به‌کارگیری تحلیل نیروهای رقابتی در تدوین نقشه راه فن آوری (مورد مطالعه: تدوین نقشه راه زیست‌فن آوری کشور)

بهره‌برداری مناسب از علم و فن­آوری، مدیریت، اولویت‌بندی و برنامه‌ریزی برای آن مستلزم طراحی سیاست‌ها و برنامه‌های متناسب با جذابیت‌ها و توانمندی‌های بومی است. یکی از ابزارهای کاربردی برای تعیین اولویت‌ها و تدوین برنامه هر حوزه، نقشه راه فن­آوری است. کاربرد نقشه راه صرفاً با تکیه بر توانمندی‌های بخش گرچه ممکن است در توسعه علمی و تحقیقاتی کارا باشد، لکن در سطوح توسعه فن­آوری، تولید و نفوذ در بازار لزوماً قابل پیاده‌سازی نیست. نیروهای رقابتی موجود در بازار مانند تامین‌کنندگان، مشتریان و رقبا می‌توانند در نحوه و جایگاه ورود به بازار نقش داشته باشند. لذا، در تدوین نقشه راه بخش خصوصاً نقشه راه فن­آوری، لحاظ نمودن ساختار صنعت و شرایط بخش مورد مطالعه در تعیین اولویت‌ها و ارایه نقشه راه اهمیت ویژه‌ای دارد. پژوهش حاضر، با لحاظ نمودن اسناد بالادستی کلان و بخشی زیست‌فن­آوری در کشور و با نگاهی به روند بازارهای جهانی، توانمندی‌های داخلی در بخش محصولات، فن­آوری‌ها و منابع و همچنین با لحاظ نمودن ویژگی‌های ساختار صنعت در هرکدام از بازارها به جهت بررسی امکان ورود به هرکدام از بخش‌های بازار، نقشه راه زیست‌فن­آوری کشور را در چهار بخش سلامت، کشاورزی، صنعت و محیط زیست تدوین و همچنین برنامه توسعه دانش‌بنیان این بخش را به جهت تحقق اهداف نقشه در افق‌های زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت ارایه نموده است. این پژوهش با استفاده از مدل نقشه راه لایه‌ای در پنج لایه و با کمک مدل ساختار صنعت در قالب پنج نیروی پورتر و از طریق جلسات هم‌اندیشی گروهی و مصاحبه‌های فردی با خبرگان بخش زیست‌فن­آوری و مدیریت فن­آوری به‌صورت مشارکتی طراحی گردیده است.